नेपालमा २०७२ सालमा जारी गरिएको संविधानअनुसार संघीयता कार्यान्वयन गरिएको छ। यो प्रणालीले स्थानीय तहलाई अधिकार प्रदान गरेको छ, तर अझै पनि यसको प्रभावकारी कार्यान्वयनमा विभिन्न चुनौतीहरू देखिएका छन्।
संघीयताको मुख्य चुनौतीहरू:
- संघ र प्रदेशबीचको समन्वयको अभाव: कतिपय नीतिहरू संघीय सरकारबाट निर्देशित भए पनि प्रदेश र स्थानीय तहले तिनलाई प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयन गर्न सकेका छैनन्।
- बजेट वितरणमा असमानता: आर्थिक स्रोतको समान वितरण नभएकाले कतिपय प्रदेश र स्थानीय तह विकासमा पछाडि परेका छन्।
- प्रशासनिक दक्षताको अभाव: संघीय प्रणालीलाई सफल बनाउन दक्ष कर्मचारीको आवश्यकता छ, तर हालसम्म पर्याप्त तालिम र स्रोतसाधनको व्यवस्था गरिएको छैन।
अवसरहरू:
- स्थानीय सरकारको सशक्तीकरण: संघीयताले स्थानीय सरकारलाई बलियो बनाउने मौका दिएको छ, जसले सेवा प्रवाहमा सुधार ल्याउन सक्छ।
- अधिकारको विकेन्द्रीकरण: अब स्थानीय स्तरमै नीति निर्माण गर्न सकिने भएकाले जनता नजिकको शासन प्रणाली निर्माण गर्न सकिन्छ।
- विकास र समृद्धिको नयाँ ढोका: यदि सही तरिकाले संघीयता कार्यान्वयन गरियो भने आर्थिक समृद्धि र क्षेत्रीय सन्तुलनमा ठूलो योगदान हुन सक्छ।
नेपालमा संघीयता सफल बनाउने हो भने सरकार, नागरिक समाज, र सरोकारवालाबीच राम्रो समन्वय आवश्यक छ।
